welke amerikaanse president schafte de slavernij af
1863 beloofde een omineus jaar te worden voor plantage-eigenaren en andere blanken in zowel Suriname als de Verenigde Staten. De slaven zouden hun vrijheid krijgen. President Abraham Lincoln kondigde in september 1862, midden in de Amerikaanse Burgeroorlog, de emancipatie af. Op 1 januari 1863 zouden de Zuidelijke staten hun slaven vrij moeten laten. In Suriname liet de gouverneur in oktober weten dat de slaven de volgende zomer, op 1 juli 1863, vrij zouden zijn.
Vanwege racistische en bedrijfseconomische redenen vreesden veel blanken de emancipatie en de multiraciale samenleving die erop zou volgen. Kolonisatie leek een oplossing. Dit hield in dat de bevrijde slaven een meerjarig arbeidscontract werd aangeboden. Na afloop van het contract werd hun een eigen lapje grond in het vooruitzicht gesteld. Ze bleven zo dus min of meer gebonden aan de landbouwgebieden en productief voor de export.
In Suriname kreeg dit na de afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863 gestalte in de tien jaar durende periode van het Staatstoezicht. In de Verenigde Staten gingen de plannen rond kolonisatie net een andere richting op. Hier werd vooral het toekomstig moeten samenleven van zwart en blank als problematisch ervaren. In juni 1862 opperde Lincoln dat kolonisatie van zwarten in het Caribisch gebied een antwoord was op de verwachte raciale problemen van het naoorlogse Amerika. Ze zouden dan met lichte dwang van de overheid worden bewogen ermee in te stemmen.
Volgens Lincoln moest het in principe vrijwillig zijn, maar historici spreken toch wel van een ’zachte duw in de rug’. De zwarten, zelf zonder inkomen, werd geld en grond beloofd; zolang de slavernij nog bestond, wisten ze niet zeker of ze een weigering misschien toch met geweld moesten bekopen. Het Congres steunde dit plan door er 600.000 dollar voor opzij te zetten.
Onmiddellijk probeerden de Europese koloniale grootmachten hier hun voordeel mee te doen en deze potentiële stroom immigranten naar hun gebieden te krijgen. Ook de Nederlanders deden een serieuze poging om Amerikaanse ‘Freedmen’ te krijgen. Een nieuw internationaal onderzoeksproject heeft de relevante correspondentie van deze diplomatieke onderhandelingen kortgeleden boven water gekregen (zie onderstaand kader).
Lincoln en de slaven
Abraham Lincoln was geen vurig abolitionist, maar maakte de slavenkwestie in 1862 wel tot inzet van de Amerikaanse Burgeroorlog. Om de loyaliteit te behouden van slavenhoudende grensstaten die met het Noorden meevochten, zoals Missouri, Kentucky en Tennessee, kregen zij de vrijheid de slavenkwestie zelf te regelen. De rebellerende Zuidelijke staten liet hij echter in september 1862 in de Emancipatieproclamatie weten dat hun slaven per 1 januari 1863 vrij zouden zijn. Deze oorlogsmaatregel werd in 1865 gevolgd door het dertiende amendement op de grondwet dat de slavernij overal in de Verenigde Staten afschafte.
